Znacie, te skromne kwiatuszki kochani? Te śliczne, maleńkie i jakże delikatne niebieskie lub błękitne kwiaty tworzące kobierce w zaroślach, lasach mieszanych, na łąkach, ogrodach i przydrożach to przetacznik ożankowy. Zadrzewione tereny natomiast zamieszkuje przetacznik leśny brzegi rzek i wilgotne rowy porasta z kolei przetacznik bobowniczek. Do przetacznika ożankowego bardzo podobny jest przetacznik perski, jednak jego kwiaty są jaśniejsze, w  kolorze biało-błękitnym.

Przetacznik (Veronica) w różnych swych gatunkach bywa bardzo często wymieniany w dawnych glossach polskich. Veronica chamaedrys zwie się żmijowe główki (z powodu skręconego owocostanu), ptasie oka (ze względu na kwiaty), kurza lub ptasia miętka. Veronica officinalis zwana bywa pnibok (jako środek na kolki), przetarszon (ze względu na cierpki smak), włośnik (jako lek na porost włosów). Veronica beccabunga zwie się bobownik (obecnie bobwniczek) z łac. Fabaria, co etymologia ludowa przekształca na bobrownik. Sama nazwa przetacznik prawdopodobnie pochodzi od słów – przetaczać krew, oczyszczać. Ponieważ roślina jest wszechstronnie oczyszczająca, mocno wspomaga w oczyszczaniu krew, wątrobę i płuca.

   Veronica becca bunga

Już z początkiem XIX wieku istnieli w Tatrach korzeniarze, którzy tę roślinę zbierali i sprzedawali aptekom i babom lekarkom. Lud stosował przetacznik głównie w chorobach dróg oddechowych. W Krakowskiem używało się go dla ludzi na płuca owrzodziałe. Ziele parzone przykładało się przeciw kolkom, a odwar przetacznika pito w chorobie suchot. V. beccabunga używano na silne zapalenie gardła, wtedy ziele to zaparza się w garnku przez rzucenie rozpalonej cegły, a potem każe się choremu nad tym naparem trzymać usta otwarte przez godzinę i odbywać tak inhalację.
Ziele używano przeciw febrze, w tym celu trzeba ziele to wymoczyć, wpuścić w wódkę i dać wypić choremu. Świeże ziele V. beccabunga służyło do okładania głowy bolącej. W powiecie Żywiec gotuje się Veronica razem z Valeriana officinalis L. jako środek na rozdrażnienie i zdenerwowanie. Polacy nadniemeńscy używają V. chamaedrys jako środka przeciwko chorobom kobiecym, a V. officinalis przeciw niepłodności. W Krakowskiem bywa ten ostatni gatunek stosowany także dla krów i owiec.

Czy wiecie, że według ptasich oczek (przetacznika ożankowego) można nastawiać zegarek, no może taki w którym godzinka rozbieżności nie robi różnicy, kwiaty rośliny bowiem otwierają się codziennie między godziną 8 a 9 rano.

WŁAŚCIWOŚCI, ZASTOSOWANIE OPIS

Przetacznik ma wspaniałe działanie lecznicze przy nerwowości wynikającej z przemęczenia pracą umysłową. Jedna szklanka herbatki wypita wieczorem przed snem, dzięki swemu uspokajającemu działaniu dokonuje prawdziwych cudów. Szwajcarski ksiądz Konzle polecał picie wieczorem tej uspokajającej herbatki ludziom, którzy intensywnie pracują umysłowo. Pozwala ona zachować dobrą pamięć, usuwa uczucie zawrotów głowy.

Maria Treben

Veronica chamaedrys

Za najcenniejszy uważa się przetacznik lekarski leśny, ale do celów leczniczych wykorzystuje się wszystkie gatunki przetacznika, wszystkie bowiem mają podobne działanie:

Przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys) roślina wieloletnia, łodyga podnosząca się, pojedyncza, w górnej części odgałęziają się od niej 2 łodygi kwiatowe. Wysokość 10–40 cm. Liście szerokojajowate lub trójkątno-jajowate, górą słabo owłosione, spodem bardziej. Brzegi karbowane lub piłkowane, koniec ostro zakończony, nasady liści zaokrąglone lub nieco sercowate. Dolne liście na krótkich ogonkach, środkowe i górne bezogonkowe. Kwiaty z 4 płatków, lazurowobłękitne, rzadziej różowe lub białe. Płatki prawie równej wielkości, jeden z płatków nieco mniejszy, 2 pręciki o nitkach krótszych od płatków korony. Roślina rośnie na polach, ugorach, wzgórzach, w ogrodach i w lasach, pospolita w całym kraju.

Przatacznik perski (Veronica persica) roślina wieloletnia dorastająca do 40-45 centymetrów wysokości. Łodyga pełzająca po ziemi lub wznosząca się, rozgałęziona, z dwoma rzędami odstających włosków. Liście jajowate, brzegiem karbowanopiłkowane, owłosione, prawie siedzące. Kwiaty na długich, cienkich szypułkach, umieszczonych w kątach liści, 4-płatkowe, niebieskie, w gardzieli żółte, o dwóch pręcikach, owoc – torebka. Roślina rośnie na polach, ugorach, wzgórzach, w ogrodach i w lasach, pospolita w całym kraju.

 

Przetacznik lekarski (Veronica oficialis) bylina o pełzających, zakorzeniających się pędach, gęsto owłosionych. Liście jajowate lub eliptyczne, brzegiem karbowane, krótkoogonkowe. Kwiaty niebieskie, płatki korony żyłkowane w kolorze lila, kwiaty w wężowatych, długich gronach, 4-płatkowe o dwóch pręcikach. Roślina pospolita, rośnie w lasach, w zaroślach, na niskich łąkach i polanach, wzgórzach, w sadach, na wrzosowiskach i na pastwiskach. Przetacznik leśny, który według niemieckiej tradycji ludowej oprócz określenia „zdrowie świata” nosi jeszcze nazwy: „męska stałość”, „podstawa zdrowia” i „wężowe ziele” Dotknięte liście łatwo opadają i stąd pochodzi określenie „męska stałość„. Najlepiej działają te rośliny, które rosną na skraju lasów i pod dębami.

 

Przetacznik kłoskowy (Veronica spicata) roślina wieloletnia dorastająca do 40 centymetrów wysokości. Łodyga owłosiona, liście szarawozielone, owłosione, dolne jajowate lub eliptyczne, górne – lancetowate. Kwiatostan gęste, pojedyncze grono w postaci kłosa, korona czteropłatkowa, płatki korony niebieskawo-fioletowe lub błękitne. Rośnie na łąkach, przy lasach, na wzgórzach, w zaroślach, na ugorach przyleśnych i zaniedbanych polach.

 

 

Przetacznik bobowniczek (Veronica becca bunga) bylina dorastająca do 60 centymetrów. Łodyga podnosząca się, w dole w międzywęźlach ukorzeniająca się. Liście lśniące, okrągławe lub nieco wydłużone, tępe, krótkoogonkowe, brzegiem płytko falowane. Kwiaty błękitne, ciemno prążkowane, 4 płatkowe, z dwoma pręcikami, zebrane w luźne grona osadzone na szypułkach wyrastających w kątów liści, owoc – torebka. Rośnie nad brzegami wód płynących, przy leśnych źródłach itp.

Surowcem jest ziele przetacznika, kwiatostany, lub ziele wraz z korzeniem, które zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia i suszy w temp. 20-40^o C.

 

MAGIA

Żywiołem przetacznika jest powietrze, a jego siły to moce mentalne, komunikacja, mądrość i opieka sił wyższych.  Przetacznik pobudza zdolności intelektualne, uczy jak korzystać z mądrości życiowej i posiadanych doświadczeń, zachęca do nawiązywania kontaktów z mądrymi ludźmi.

Spalanie ziela przetacznika leśnego oczyszcza i zapewnia opiekę sił wyższych.

Noszony przy sobie wzmacnia potencjał intelektualny, poprawia pamięć i zdolność kojarzenia.

Zabrane na egzamin lub ważną rozmowę świeże ziele zapewni sukces i elokwencję.

Kąpiel w odwarze z ziela przetacznika usuwa lęki i cudownie relaksuje.

  Veronica persica

Skład chemiczny

Przetaczniki zawierają duże ilości irydoidów (aukubiną, ladrozyd, wernikozyd), mannitol, flawonoidy, beta-sitosterol, garbniki, gorycze, saponiny, olejek eteryczny, kw. wanilinowy, kw. ferulowy, kw. kawowy, śluzy, witaminy, sole i inne.

Działanie

Przetaczniki wywierają wpływ ochronny na miąższ wątroby (irydoidy), posiadają działanie wykrztuśne, przeciwkaszlowe, moczopędne, żółciopędne. Rozkurczowe, uspokajające, odtruwające. Regulują wypróżnienia i przemianę materii, pobudzają wydzielanie soków trawiennych i apetyt.

Wskazania: uszkodzenie wątroby (marskość, stłuszczenie), kamica i zapalenie pęcherzyka żółciowego, stany zapalne wątroby i trzustki, nieżyt jelit i żołądka, kaszel, przeziębienie, nieżyt dróg oddechowych, choroby skórne i zakaźne, zaburzenia przemiany materii, zatrucia, zaburzenia trawienia.

„Ponieważ przetacznik w starych książkach zielarskich wychwalany jest jako ziele leczące rany, polecam go w jątrzących się, trudno gojących się ranach, szczególnie na podudziach (w okolicy piszczeli). Rany przemywa się najpierw odwarem; potem na noc kładzie się okład nasączony świeżo zaparzoną herbatką i owija tak, aby pozostawał ciepły. Cierpiący na schorzenia reumatyczne i artretyczne powinni raz wypróbować nalewkę z przetacznika, którą łatwo można sporządzić samemu. Każdego roku pijcie koniecznie przez pewien czas herbatkę ze świeżo zebranego przetacznika. Nie tylko zmniejsza ona zwapnienie tętnic, ale także mu zapobiega i daje nam, dzięki działaniu oczyszczającemu krew, nowe siły witalne. Stąd moja prośba: Weźcie sobie do serca tę radę.” 

Maria Treben

NAPAR

Według Mari Treben: Osoby osłabione i wrażliwe dobrze tolerują ją jako lek żołądkowy o łagodnym działaniu, jednocześnie pobudzający trawienie. Zwyrodnienie śluzowe żołądka i zaburzenia jelitowe również ustępują po jej zastosowaniu.

2 łyżki przetacznika zalać 500 ml. wrzącej wody, odstawić na 20 minut pod przykryciem, przecedzić. Pić 3-4 razy dziennie po 100 ml, niemowlęta ważące 3-4 kg – 4-5 ml, 5-6 kg – 7-3 ml, 7-8 kg – 10-11 ml, 3-4 razy dziennie. Dzieci ważące 9-10 kg – 12-14 ml, 15-20 kg – 21-28 ml, 25-30 kg – 35-42 ml, 35 – 40 kg – 50-57 ml, 3-4 razy dziennie.

ODWAR

1 łyżkę stołową suszu zalewamy 1 szklanką zimnej wody. Po zagotowaniu, gotujemy na wolnym ogniu, przez około 3-4 minuty, gotowy odwar odstawiamy do przestudzenia i odcedzamy. Stosujemy jak napar.

Veronica oficialis

NALEWKA Z PRZETACZNIKA LEŚNEGO

Nalewką przecieramy zmiany skórne, wrzody, rany i liszaje. Zalecane jest nacieranie chorych miejsc, w przypadku gośćca i dny moczanowej.

2 garście kwitnącego, kwiatowego, posiekanego drobno ziela zalać 1 litrem żytniówki 38 – 40 % postawić na słońcu lub odstawić w ciepłe miejsce na 14 dni, często wstrząsać naczyniem. Przefiltrować, dokładnie odciskając ziele. Nacierać bolące miejsca 2 – 3 razy dziennie. Wewnętrznie trzy razy dziennie po 15 kropli z odrobiną wody lub herbaty.

ODWAR NA KASZEL I NIEŻYT OSKRZELI

Wymieszać po 50 g ziela przetacznika i 20 g korzenia pierwiosnka. 1 łyżkę stołową mieszanki zalać szklanką wody zimnej i ogrzać do wrzenia, gotować na bardzo małym ogniu pod przykrycie 5 minut. Zaparzać kolejne 15 po czym odcedzić.  Zażywać 3 łyżki co 2-3 godziny po jedzeniu lub między posiłkami.

Pozdrawiam z miłością Dziewanna 💚

UWAGA! 

Nie jestem lekarzem, jestem tylko skromną szamanką, nie musisz się ze mną zgadzać, a ja nie odpowiadam za złe zastosowanie lub zrozumienie wyżej wymienionych porad. Służą one wyłącznie w celach informacyjnych. Wszelkie kuracje lecznicze należy skonsultować z lekarzem albo lepiej z naturopatą.

Źródła: korzystałam w wiedzy własnej oraz ze strony http://www.rozanski.ch/fitoterapia3.htm, z książek: „Apteka pana Boga” Maria Treben, „Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych” Słownik Adama Fischera Monika Kujawska, Łukasz Łuczaj, Joanna Sosnowska, Piotr Klepacki, „Święte zioła poleskich znachorek” Alicja Chrzanowska