Moje zbiory 😆

Kasztanowiec miał różnorodne zastosowania w polskiej kulturze ludowej praktyczne, obrzędowe i lecznicze. Z gałązek i kory chłopcy robili prymitywne instrumenty muzyczne, z liści natomiast strzelali. Twarde drewno kasztanowca wykorzystywane było i nadal jest, do produkcji mebli oraz beczek do przechowywania wina. Kora kasztanowca wykorzystywana bywa do garbowania skór, a także do barwienia bawełny.

W wigilię Zielonych Świątek gałęzie z białymi, pięknie pachnącymi kwiatami służyły do przystrojenia domu i podwórza. Kasztany pełniły także funkcję dekoracyjną, zdobiono nimi groby.

Z brązowych kulek pozyskiwano barwnik do farbowania przędziwa i jajek na Wielkanoc, robiono z nich klej, lep na ptaki oraz proszek do prania. Dorośli palili kasztanami w piecu, dzieci natomiast z radością je zbierały i robiły z nich różniste zabawki.

Kasztany stosowano również w ludowym lecznictwie, od zawsze wierzono, że noszenie ich przy sobie zapewnia długie, zdrowe życie.

  Ryc.: Kasztan. Akwaforta, 1927. Wanda Korzeniowska (1883-1935)

W okolicach Zamościa ognisko palone „pod jesień, kiedy już wszystkie zboża sprzątnięte zostały, i kiedy ostatki wykopują kartofli […], odprawiają: sobótki”, do upalonego popiołu i piasku zagrzebywano kasztany (lub orzechy) – „rozprażone jądro, rozsadzając skorupę i strzelając jak z pistoletu, rozrzuca węgle i popiół na różne strony, a stąd obecni układają rozmaite wróżby swych przyszłości”

Kasztanowiec rodzaj drzew, rzadziej krzewów należących do kasztanowatych (Hippocastanaceae). Obejmuje ok. 25 gatunków pochodzących z południowo-wschodniej Europy, Ameryki Północnej oraz Azji wschodniej. W Polsce wszystkie uprawiane gatunki są introdukowane przez człowieka.

Kasztanowiec biały nazwany „Benedyktem”, najokazalszy w Polsce i jeden z najokazalszych w Europie liczący ponad 250 lat Pomnik Przyrody. Rośnie w Lubiniu w Wielkopolsce, przed wejściem do kościoła, stanowiąc naturalną bramę do świątyni. Ma obwód ok. 5,4 m, wysokość 25 m.

Wiele gatun­ków jest trak­to­wa­nych jako rośliny ozdobne i są sadzone jako drzewa parkowe, ale­jowe oraz w przy­padku nasa­dzeń przy­drożn­ych. Mimo pew­nej kłopotliwości, związa­nej z dosyć sil­nym zaśmie­ca­niem oto­cze­nia liśćmi oraz toreb­kami nasien­nymi, a także nasio­nami kasz­ta­nowce są wciąż jeszcze popu­larne.

W lecznictwie zwierząt kiedy koń, gdy miał kolki był przeganiany, aż się spocił, następnie zaś pojony odwarem z kasztanów wymoczonych w spirytusie.

Przy katarze bojarzy międzyrzeccy zażywali mąkę ze środka kasztana, przy febrze lud krakowski radził kasztany obrać z łupiny, ususzyć, zetrzeć i po dwudziestu czterech godzinach moczenia w wódce – wypić. Koklusz u dzieci Lasowiacy leczyli, dając im do zjedzenia mączkę z kasztana zmieszaną z mlekiem. Przy żylakach stosowano kompres z nalewki z pokrojonych kasztanów, a „owoc w wódce przeciw bólom brzucha”.

Gdy bolały zęby, noszono trzy kasztany na szyi, radzono zetrzeć kasztany na proszek, namoczyć je w spirytusie i tę wilgotną masę przykładać na dziąsła. Lasowiacy zaś płukali usta odwarem z kasztanów.

Kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum)

Na tere­nie Pol­ski spot­kać można wiele gatun­ków kasz­ta­nowca. Są to: kasz­ta­no­wiec czerwony, kasz­ta­no­wiec drob­no­kwia­towy, kasz­ta­no­wiec fran­cu­ski, kasz­ta­no­wiec gładki, kasz­ta­no­wiec japoński, kasz­ta­no­wiec krwi­sty, kasz­ta­no­wiec żółty.

Jako zado­mo­wiony antro­po­fit naj­czę­ściej występuje kasz­ta­no­wiec zwy­czajny. Jego uprawę w Euro­pie roz­po­częto w 1576 roku w ogro­dach cesa­rza Mak­sy­mi­liana II po spro­wa­dze­niu ze Stam­bułu. Pod koniec XVI wieku pierw­sze osob­niki tej rośliny zostały przy­wie­zione do Pol­ski z Austrii. Za cie­ka­wostkę należy uznać fakt, że aż do XIX wieku roz­pow­szech­niona była nie­po­prawna opi­nia o pocho­dze­niu kasz­ta­nowca zwy­czaj­nego z Indii.

Z drzewa kasztanowca zwyczajnego do celów leczniczych pozyskiwana jest kora – Cortex, owoc – Fructus, nasienie – Semen, kwiat – Flos, liść – Folium, pączek – Gemmae oraz gałązki – Turio Hippocastani. Nasiona są bogate w skro­bię i bywają zja­dane przez zwie­rzęta łowne, np. jele­nie, sarny i dziki.

OPIS

Drzewo często spotykane osiąga do 20 m wysokości o kopulastej koronie. Liście duże, dłoniaste, o 5-7 palczastych, klinowato odwrotnie jajowatych listkach. Kwiatostany wiechowate, duże, wyprostowane; kwiaty obu- lub rozdzielnopłciowe, grzebieciste. Kielich 5-dzielny; korona złożona z 4-5 białych płatków z żółtą lub czerwoną plamą; pręcików 7; słupek 1; owoc – duża, kulista, kolczasta, zielona torebka z 1-3 dużymi, brązowymi nasionami o kremowym lub białym miąższu i gorzkim smaku.

        
Rącznik kasztanowiec czerwony (Ricinus Communis)

WŁAŚCIWOŚCI 

Wszystkie surowce zawierają flawonoidy, glikozydy kumarynowe (eskulinę, fraxynę), saponiny (w owocach do 26%). Kwiaty zasobne są w rutynę, astragalinę, garbniki (do 3%), sole mineralne, kwasy i karotenoidy. Liście zawierają bardzo dużo witaminy K, kwas foliowy, rutynę i witaminę C. Kora oraz pączki zasobne są w żywicę, alantoinę, garbniki; posiadają też czysty kwas alantoinowy.

Escyna zawarta w nasionach ma właściwości przeciwwysiękowe, przeciwobrzękowe, przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne i wzmacniające odporność naczyń krwionośnych. Podobne właściwości posiadają kwiaty i kora (eskulina, fraxyna). Usprawniają krążenie krwi w skórze oraz w mózgu i kończynach.

Liście działają żółciopędnie, moczopędnie, przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo; uszczelniają i wzmacniają naczyńka krwionośne, zwiększają krzepliwość krwi, zapobiegają powstawaniu krwotoków i krwawych wylewów podskórnych, hamują krwawienia parenchymatyczne (miąższowe); likwidują krwotoki maciczne i upławy. Regulują wypróżnienia, zwiększają apetyt, wzmagają wydzielanie śliny i soku żołądkowego, trzustkowego oraz jelitowego.

Pączki zaleca się stosować przy nieżytach układu oddechowego, kaszlu i przeziębieniu. Kora, gałązki i pączki działają kojąco, przyśpieszają gojenie się ran oraz innych uszkodzeń naskórka.

Aleja kasztanowa Grodowiec

MAGIA

W máju, kiedy so jesce zielone, zbiyrać i do okowitu namocyć i to okropnie ze dobre, kie łómie w kościak. Ty kaśtany; Na rojmatyka to sȯm dobre kasztȯny mielȯne, moczȯne we spiritusie. Na kaśtanach lezeli, ze to od rełumatyzmu.

Z tego jądra kaśtana prosek robiom do prania, dawniej także poluło sie kasztany w piecu, ale i szczylał.

„Od zła wszelkiego ochroń nas kasztanie!” Pierwsze, co zrobił Stefan Batory, kiedy objął tron w Polsce, to zatrudnił włoskiego architekta zieleni Lorenzo Bozetho i kazał wokół swojej siedziby w Łobzowie zasadzić „stroyne kaśtańce”. Że były piękne – to jedno, ale druga rzecz – miały chronić przed złymi mocami.

Kasztanowiec jest związany z żywiołem ognia, jest symbolem mądrości, płodności, długowieczności i doświadczenia. Kasztanom przypisuje się niezwykłe właściwości metafizyczne. Już w średniowieczu używano ich jako amuletów chroniących przed złymi siłami.

W XVI-wiecznej Polsce wierzono, że owoce kasztanowca mogą wyciągać choroby poprzez przyjmowanie na siebie negatywnej energii. Kiedy chciano ulżyć komuś w chorobie i innych cierpieniach, wkładano nieparzystą liczbę kasztanów do ceramicznego naczynia i stawiano je przy łóżku. Podczas święta zmarłych zostawiano je na stole w domu z nadzieją, że pożywią się nimi dusze tych, którzy odeszli.

Owoce kasztanowca działają na zasadzie naturalnego odpromiennika. Udowodnione zostało, że kasztanowce do swojego rozwoju są zmuszone czerpać pierwiastki promieniotwórcze znajdujące się w glebie. Dzięki temu zabiegowi, brązowe owoce posiadają tak niesamowitą energię. A zawarte w ziemi pierwiastki przesyłają swojemu właścicielowi. Jednak, musimy wiedzieć, że ich moc szybko się wyczerpuje, zdolności neutralizujące zachowują do czterech tygodni. Po upływie tego okresu należy zastąpić je po prostu nowymi. Kiedy zostanie napełniony złowieszczą energią i dalej pozostaje w tym samy miejscu, zaczyna oddawać z podwójnie działającą siłą to co zebrał.

Mają bardzo silne działanie energetyczne i pochłaniają szkodliwe promieniowanie, dwa kasztany albo kasztanowego ludzika warto trzymać przy komputerze czy telewizorze.

Kasztany skupiają energię niczym anteny, dzięki czemu czujemy się w ich otoczeniu wyjątkowo zmotywowani, energiczni radośni. Ale uwaga: działa to jedynie wtedy, kiedy użyjemy jeden lub dwa kasztany, nie więcej!

Kasztany wkładane pod siennik albo do powłoczek pościeli miały koić bóle stawów i kości ponieważ działają kojąco na reumatyzm i niwelują bóle z nim związane. Moja babcia zawsze to robiła, pamiętaj jednak aby koniecznie co 4 – 5 tygodni wymienić je na nowe.

Garść suchych i pokruszonych liści kasztanowca (można je zrywać do końca października) włóż do miedzianego lub aluminiowego naczynia i podpal. Dymem okadź mieszkanie. Pomoże ci to w rozwijaniu sił twórczych, własnej indywidualności i wyzbyciu się złych przyzwyczajeń.

Ususzone kwiaty kasztanowca rozsypane w sypialni wzmacniają miłość i przywiązanie partnerów.

Kwiaty, liści lub owoce kasztanowca trzymana na biurku pobudza procesy intelektualne.

Jeden owoc kasztana zawiń w banknot i włóż do woreczka. Noś go przy sobie w kieszeni lub torebce. To bardzo dobry sposób na przyciągnięcie pieniędzy, przy okazji będzie cię chronił przed nieszczęściem.

Naszyjnik z kasztanów zawieś nad wejściem do domu, będą Cię ochraniać przed złą energią i bronić dostępu siłom nieczystym.

Chrabąszcz kasztanowy (Melolontha hippocastani) chrząszcz z rodziny poświętnikowatych, bardzo podobny do chrabąszcza majowego. Pojawia się w maju lub w końcu kwietnia i przystępuje do żeru uzupełniającego żywi się liśćmi różnych drzew liściastych.

ZBIÓR, SUSZENIE 

LIŚCIE zbiera się w początkach lub w czasie kwitnienia, suszy się w temperaturze do 40^o C., najlepiej w przewiewnym ciemnym miejscu bez dostępu do światła.

KWIATOSTANY w trakcie kwitnienia łącznie z liśćmi i dolnym odcinkiem gałązki, suszymy jak liście.

UWAGA! Kwiatostany oraz liście należy przechowywać w światłoszczelnych opakowaniach i suszyć w ciemnym miejscu gdyż zawarte w niej fitochinony są bardzo wrażliwe na światło.

NASIONA jesienią kiedy opadną na ziemię. KOROWINĘ od lutego do kwietnia. Nasiona i korę suszymy w temperaturze 60 stopni C.

NAPAR Z PĄCZKÓW

1 łyżkę rozdrobnionych świeżych lub suchych pączków zalać 1 szklanką wrzącej wody. Parzyć 15 minut, przecedzić. Można osłodzić miodem. Pić 2 razy dziennie po 1 szklance przez 2-3 tygodnie. W przypadku stanów zapalnych układu oddechowego: 0,5 szklanki naparu z miodem 4 razy dziennie przez 1-2 tygodnie.

ODWAR

1 łyżkę zmielonych pędów lub kory zalać 1 szklanka wody, gotować 5 minut (do barwienia i wzmacniania włosów: 20-30 minut), odstawić na 20 minut, przecedzić. Uzupełnić brakującą ilość wody. Pić 3-4 razy dziennie po 0,5 szklanki przez 1-6 miesięcy. Po 1-2 miesiącach zrobić przerwę w kuracji na 1-2 tygodnie, po czym leczenie kontynuować.
Okłady (gaza, pieluchy namoczone w odwarze, waciki) nakładać na chore miejsca (w tym oczy) na 30-45 minut; stosować co 6 godzin.

MACERAT

2 łyżki świeżych lub suchych liści zalać 250 ml. przegotowanej wody o temp. pokojowej,  przykryć i odstawić na 6-8 godzin w ciemne miejsce, przecedzić. Zażywać 4-6 razy dziennie po 100 ml; dzieci ważące 4-5 kg -5,7 ml, 6-7 kg – 8,5 ml, 8-9 ml – 11,4 ml, 10-11 kg – 14 ml, 15-20 kg -21 ml, 25-30 kg – 35 ml, 35-40 kg – 50 ml, 45-50 kg – 64 ml, 3-4 razy dz.; w ostrych stanach dawkę zwiększyć o 50%.

NALEWKA KASZTANOWA 

0,5 szklanki suchych liści, kwiatów, pąków, kory (gałązek) lub nasion zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Nalewkę z nasion zażywać 3 razy dz. po pół łyżeczki (przedawkowanie powoduje nudności i gwałtowne wymioty; dotyczy to również intraktu kupionego w sklepie, DR. Różański proponuje na wszelki wypadek zażyć po nalewce 0,5 łyżeczki kropli miętowych).

NALEWKA Z KASZTANÓW

20 dojrzałych kasztanów, zalewamy 150 ml. wody destylowanej i 0,5 litra spirytusu. Odstawiamy w zamkniętym naczyniu na 30 dni, od czasu do czasu wstrząsając słojem. Filtrujemy, przechowujemy w chłodnym miejscu, w ciemnych butelkach, zażywamy 3 razy dziennie przed posiłkiem po 5 kropli w kieliszku wody.

INTRAKT

0,5 szklanki świeżych nasion, kwiatów, kory, pączków lub liści zalać 400 ml gorącego alkoholu 40% gorącego wina, wytrawiać 10 dni, przefiltrować. Zażywać jak nalewkę.

PROSZEK I MIÓD przepis DR. H. RÓŻAŃSKI

Suche liście lub kwiaty, można również korę zmielić w młynku, do kawy na drobny proszek. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżeczce sproszkowanych liści i kwiatów lub po pół łyżeczki sproszkowanej kory, należy popić minimum jedną szklanką wody.

Z proszku możemy przygotować miód w tym celu na każdą 1 łyżeczkę proszku dodajemy 1 łyżkę miodu i 10 kropli gliceryny lub alkoholu (należy dodać, że gliceryna to też alkohol lecz trójwodorotlenowy, zatem sztucznie tę nazwę oddzielam dla jasności), mieszamy. – Miód zażywa się 3 razy dz. po 1 łyżce (liście i kwiaty) lub po pół łyżki (kora).

HERBATKA Z KWIATÓW

2 łyżki kwiatów kasztanowca, zalewamy 200 ml. gorącej wody, parzymy 20 minut, przecedzamy. Herbatkę polecam przy przeziębieniu, chorobach reumatycznych oraz obfitych miesiączkach. Dawniej podawano ją również przy kokluszu i leczono nią biegunki.

MASECZKA 

2 łyżki sproszkowanych kasztanów wymieszać z niewielką ilością wody i nałożyć na twarz. Pozostawić na 15 – 20 minut.

2 łyżki sproszkowanych kasztanów zalewamy 1 litrem wody, pozostawiamy na cały dzień, wieczorem zagotowujemy i dodajemy do kąpieli. Kąpiel powinna trwać od 20 do 30 minut.

PŁYN DO NACZYŃ 

1 kg. świeżych kasztanów rozbitych na mniejsze części, doprowadzamy do wrzenia w 8 litrach wody. Gotujemy na małym ogniu od 1,5 do 2 godzin, pozostawiamy do przestudzenia, przecedzamy. Przelewamy do butelek i dodajemy po 4 – 5 kropli na każdy litr wody olejku eterycznego, według upodobań (mięta, cytryna, lawenda itp.). Przechowujemy w chłodnym miejscu.

Jeśli chcemy jeszcze raz wykorzystać pozostałe kasztany po przygotowaniu płynu,  możemy z nich wykonać pastę do mycia rąk, czy do czyszczenia należy wtedy kasztany obrać z ciemnej skórki, jeszcze raz zagotować przez około 15 minut w 3 litrach i zmiksować.

MYDŁO WIKINGÓW
10 świeżych kasztanów obrać z łupin i rudej skórki, zalać szklanką wody destylowanej, zblendować na gładką masę. Gotować na wolnym ogniu 3 minuty mieszając. Odstawić do przestudzenia. Przechowywać w lodówce 7 dni. Można dodać kilka kropli ulubionego olejku eterycznego.

  kasztanowe ludki 😆

PASTA DO CZYSZCZENIA I  DO PRANIA 

20 kasztanów kroimy, obieramy ze skórki, zalewamy 0,5 lita wody i gotujemy na małym ogniu około 20 min, aż będą miękkie, a woda częściowo odparuje. Miksujemy, przekładamy do słoiczków lub pojemniczków. Przechowujemy w lodówce lub chłodnym miejscu.

KASZTANY PIORĄCE

Kilka sztuk obranych z brązowej skorupki kasztanów, kroimy na ćwiartki i umieszczamy w specjalnym woreczku do prania lub np. w zawiązanej skarpetce, a następnie w bębnie pralki. Do prania białych ubrań, by zapobiec ich szarzeniu, można dodać też łyżkę sody oczyszczonej. Jeśli nasze pranie jest mieszane, nie martw się saponiny nie uwalniają kolorów z tkanin. Nic nie zafarbuje. Specyficzny zapach kasztanów dość szybko się ulatnia, jednak jeśli chcesz aby twoje pranie pachniało przyjemnie wystarczy do pojemniczka na płyn do płukania dodać kilka kropli ulubionego olejku eterycznego rozcieńczonego z wodą.

Więcej przepisów z kwiatów kasztanowca znajdziecie w moim wpisie  👇

https://magicznyzielnikdziewanny.wordpress.com/2019/05/25/magiczne-mikstury-z-pachnacych-kwiatow-kasztana/

Pomimo swoich wielu zalet, owoce kasztanowca nie nadają się do spożycia. Zjedzenie kasztana może zaszkodzić, a nawet zatruć. Natomiast owoce kasztanowca jadalnego są przysmakiem w wielu krajach. Chociaż obie nazwy praktycznie niczym się nie różnią, za to liście i brązowe owoce obydwóch drzew już tak.

Pozdrawiam z miłością Dziewanna.

UWAGA! 

Nie jestem lekarzem, jestem tylko skromną szamanką, nie musisz się ze mną zgadzać, a ja nie odpowiadam za złe zastosowanie lub zrozumienie wyżej wymienionych porad. Służą one wyłącznie w celach informacyjnych. Wszelkie kuracje lecznicze należy skonsultować z lekarzem. Albo lepiej z dobrym naturopatą. Picie nalewek i odwarów z kasztanowca jest niewskazane w przypadku ciąży, a także ostrej niewydolności nerek.

Źródła:

Korzystałam z wiedzy i zapisków własnych oraz książek:

Witold Poprzęcki „Ziołolecznictwo”, Czesław Andrzej Klimuszko „Ziołolecznictwo” „Święte zioła poleskich znachorek” Alicja Chrzanowska

https://rozanski.li/156/kasztanowiec-aesculus-w-fitoterapii/

https://pismofolkowe.pl/artykul/kasztan-to-drzewo-co-ma-kasztany-5108

https://muratordom.pl/ogrod/

zdj. kasztanowych ludków ze strony”Praca dla mamy”

zdj. korale z kasztanów ze strony „Kobieta zawód Pl.”